www.diabet.az

2007-ci il sentyabrda Ümümdünya Səhiyyə Təşkilatı bəyan etdi ki, hər il yer kürəsində 17 milyon insan vaxtindan əvvəl “həyat tərzi xəstəlikləri” epidemiyası ilə əlaqədar dünyasını dəyişir. Artıq belə bir termin yaranıb . ÜST mütəxəssislerinin təsdiq etməsinə görə bunların arasında ən təhlükəliləri ürək-damar, onkoloji, xroniki respirator, DİABET, PİYLƏNMƏDİR.
Əgər bu epidemiyanın qarşısı alınmasa, artıq 2015-ci ildə onun qurbanlarının sayı 2 dəfə artacaqdır.
Əsas risk faktorları məlumdur–bu qeyri-düzgün qidalanma, zəif fiziki aktivlik(hipodinamiya) və siqaret çəkmədir.

Yuxunun muntəzəm olaraq kifayət qədər olmaması, və ya artıqlığı diabet xəstəliyinin əmələ gəlmə riskini əhəmiyyətli dırəcədə artırır. 15 il 40-70 yaş arası1700 kişini müşahidə etmiş amerka həkimləri bu qənaətə gəliblər.Həkimlərin fikirinə görə yuxunun normal müddəti sutkada altı saatdan 8 saata qədərdir.Beş saatdan altı saata qədər yatanlarda diabetin inkişaf ehtimalı 2 dəfə artır. Gündə 8 satdan artıq yatan insanlar isə daha ox risk edirlər. Onlarin arasında 2-ci tip diabet, sağlam həyat tərzi keçirənlərə nisbətən 3 dəfə çox inkişaf edir. Bu məlumatlar tədqiqat iştirakçılarının yaşına, hipertoniyaya meylliliyinə,təhsilin səviyyəsinə və zərərli adətlərinə görə təhsis olunmuşdur.

Etiraf edin sizin həqiqətən necə yaşınız var?Siz fikirə gedirsiniz, cavab verməkdə cətinlik cəkirsiniz.Dəfələrlə müşahidə etmisiniz ki, sizin məktəb və ya institut həmyaşıdlarınız yaşlarının eyni olmasına baxmayaraq xarici görkəmləri cox fərqlənir.Beləliklə biz “bioloji və ya həqiqi yaş” anlayışına – yəni orqanizmin obyektiv vəziyyətinin necə olmasına yaxınlaşdıq,hər insanda bu pasportda və ya yaş kağızında kı (yəni xronoloji)kimi yox, müxtəlif olur. Professor Maykl Royzenə görə keçirtdiyimiz həyat tərzinin orqanizmin qocalma mexanizmində əhəmiyyətli rolu vardır. Sizin dostunuz əgər 40 yaşında 20 yaşlı insan kimi görsənirsə, deməli o son dərəcə saglam həyat tərzi keçirir.Lakin prinsipcə mümkün olmayan hec bir şey yoxdur, əgər siz təcrübəli mütəxəssisin məsləhətlərinə qulaq assanız, elə bu gündən qocalıqla öz mübarizənizi başlaya bilərsininiz. Bu məsləhətlər aşağıdakilardır. – Müntəzzəm olaraq qidalanmada tomatlardan(pomidor) istifadə etmək (souslar, qızardılmış şəkildə )kişilərə imkan verir ki, öz yaşından 1,9 il, qadınlar isə 0,8 il cavanlaşsınlar; -Hər gün 1 tablet aspirin qəbul etmək (yeməkdən sonra, 1 stakan su ilə qəbul etmək) 2,2 il yaşdan azaltmağa imkan verir; -30 dəqiqəlik təmiz havada gündəlik gəzinti 1,6 il yaşdan azaltmağa imkan verir; -Həftədə 30 dəqiqəlik güc tələb edən məşqlər və ya fiziki fəaliyyət 1,7 il yaşdan azaltmağa imkan verir; -Az miqdarda gündəlik şokolad yemək imkan verir ki, həyatı 1,3 il uzadasınız; -Qidada yalnız yaxşı yağların işlədilməsi həyata 3,4 il əlavə edir; -Gündəlik 5 müxtəlif meyvə yeyilməsi həyata 1,4 il əlavə edir; -Gündə istənilən qoz – fındıqdan 5-8 ədəd yeyilməsi imkan verir ki, həyatı 3 il uzadasınız; -Suda bişmiş, pörtlədilmiş və ya buxarda hazırlanmış balıqdan istifadə etmək ömrü 3 il uzatmağa imkan verir; -Qidada balanslaşdırılmış vitaminli məhsullardan istifadə etmək 3,3 il yaşdan azaltmağa imkan verir; -Gülüş əhəmiyyətli dərəcədə – 1,7 ildən 8 ilə qədər ömürü uzadır; -Fol turşusunun vitaminlərin tərkibində və ya ayrıca olaraq qida əlavələrində qəbul etmək ömürə 1,2 il əlavə edir; -Gündəlik B6 vitaminin qəbulu 0,4 il ömürə əlavə edilir; -Kalsi və kalsi ilə zəngin gida qəbulu 0,5 il ömürə əlavə edilir; -Ağız boşluğunu qaydada saxlamaq və hər 6 aydan bir stomatoloqda müayinədən kecmək – bu daha 6,4 il ömürə əlavə edilir; -Gündəlik səhər yeməyi- bu ömürə 1,1 il əlavədir; -Əlin yuyulması və qidanın yaxşı hazırlanması 0,4 il həyta əlavədir; -Keyfiyyətli, sağlam yuxu- 7 saat qadınlar üçün, 8 saat kişilər üçün. 3 ildən 12 ilə qədər əlavə ömürdür; -Güclü stress cox zərərlidir. Həyatda 3 katastrofik stress situasiya ömürü 32 il qısaltmağa qadirdir; -Normal cəkini saxlaya bilmək (qadınlar üçün ideal çəki onun 18 yaşındaki çəkisi, kişilər üçün isə 21 yaşındakı çəkisidir ) – 6 il həyat deməkdir; -Daimi partnyorla gündəlik, keyfiyyətli seks insanı 2 ildən 8 ilə qədər cavanlaşdırır; Beləliklə, doktor Maykl Royzen təxirə salmadan öz bioloji saatınızın gedişini ləngitməyə məsləhət görür və öz həyatınıza 5-8 il əlavə etmək üçün təqdim olunan siyahıdan minimum 5 məsləhəti seçin və yerinə yetirməyə başlayın Nədən başlamalı? Ən sadədən: 1. səhər yaməyi, 2. gündəlik gəzinti, 3. tomatların yeyilməsi, 4. sağlam yuxu və 5. seks. Seks haqqında xüsusi danışmaq lazımdır. Orta ststistik amerikalı ildə sekslə cəmi 58 dəfə məşğul olur(!). Bu ildə 2 aydan azacıq azdır. Doktor Maykl Royzen hesab edir ki, əgər bu rəqəm 116 olsa idi, onda ömrün uzunluğu 1,6 il artardı. Əgər sekslə hər gün məşğul olunsa, onda həyatın uzunluğu 12 il artardı(!). Doktor Maykl Royzen hesab edir ki, bu 5 qaydanı gözləsəniz artıq effekt yarım ildən sonra özünü göstərəcəkdir. Əgər bütün qaydalara əməl etməyə başlasanız, artıq 1-2 ildən sonra əhəmiyyətli cavanlaşmanı hiss edəcəksiniz, həyatınız isə müvafiq olaraq 15-17 il artacaqdır. Yaxşı vərdişlər sizə qocalıqla effektiv mübarizə aparmağa kömək edəcəkdir (hansı ki, biz hamımız bilirik ki, artıq 25 yaşdan başlayır), əgər siz bütün qaydalara əməl etsəniz, effekt çox tez alınacaqdır.

Özünüzü dolub-daşan, tam güclü və enerjili hiss etmək istəyisinizmi? Aşağıdakı məsləhətylərə əməl edin:
Tez-tez yeyin
Ən yaxşısi gündə 5-6 dəfə yeməkdir. Heç vaxt səhər yeməyini yaddan çıxarmayin. Bir ədəd alma və ya banan, südlə və ya yoqurtla bulka qəlyanaltı etmək olar. Nahar doyumlu olmalı, özündə çörəyi, düyünü, makaron məmulatlarını, kifayət qədər süd məhsullarını, balıq və yağsız əti birləşdirməlidir. Və bacardıqca çoxlu miqdarda təzə meyvədən, tərəvəzdən və göyərtidən istifadə edin.
Yaxşı yatın
Yuxunun keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün, yatağa uzanmağa 3 saat qalmış alkaqoldan, nikotindən və tərkibində kofein olan içkilərdən(çay, kofe, toniklər) imtina edin. Yaxşı olar ki, əgər xoşunuz gəlirsə, bal və ya südlə sakitləşdirici bitki dəmləmələri içəsiniz. Pəncərəni açın-yataq otağı nə qədər sərin olarsa, yuxulamaq bir o qədər asan və yuxu bir oqədər dərin və yaxşı olacaqdır.
Gözlər istirahət etməlidir
Əgər fokusu dəyişmədən uzun müddət bir nöqtəyə baxarıqsa (məsələn, kompyuterin ekranına) göz əzələləri gərginləşir ki, bu da çox yorulmaya səbəb olur. əgər siz kağızlarla və ya kompyuterlə işləyirsinizsə, müntəzəm olaraq gözə istirahət verin ki, onlar fokusu dəyişə bilsinlər və gərginlikdən qurtarsınlar. Bunun üçün hər 30 dəqiqədən bir 3-4 dəqiqə uzağa və ya iş yerinin əksinə baxmaq lazımdır.
Maye çox için
Gün ərzində su və şirələr içmək lazımdır: səhər bir stakan, nahara qədər iki, şam yeməyinə qədər üç stəkan su içmək lazımdır. Alkaqol, kofe və çayı az içməyə çalışın, çünki bu içkilər böyrəkləri intensiv işləməyə məcbur edərək, mayeni orqanizmdən xaric edirlər.
Dəmir sizin rasionunuzda
Həftədə 3 porsiya “qırmızı” ətin (mal və qoyun əti) sizin rasionunuzda olması orqanizmi lazım olan miqdarda dəmirlə təmin edir. Onu həmçinin tünd-yaşıl tərəvəzlər, ispanaq və kələmdən də almaq olar. Vitamin C dəmirin mənimsənilməsinə kömək edir, kalsi isə əksinə təsir edir.
Qara ciyərinizə fikir verin
Ona antioksidantlarla kömək edin və alkaqolla ziyan vurmayın. Qara ciyər sizin orqanizminizi hava və qida ilə düşən hər cür zərərli maddələrdən təmizləyir. Və əgər o həddindən artıq gərgin işləyərsə biz özümüzü xəstə və zəif hiss edərik.

Özünüzü yüksək qiymətləndirin
Özündən narazı olmaq və özünü qiymətləndirməmək çox vaxt xroniki yorğunluğun səbəbi olur və depressiyaya gətirib çıxarır. Psixoloqa müraciət etmək olar, o bu problemin öhdəsindən gəlməyə sizə kömək edər. Digər çıxış yolu da vardır: özünüzə təzə paltar alın, bərbərxanaya gedin, səyahətə çıxın. Bundan alınan məmnunluğa beyində hazırlanan xüsusi maddə səbəb olur ki, bu da antidepressantlar olmadan belə əhval- ruhiyyənin yüksəlməsinə kömək edir.

http://diabet.az/

Qaçış idmanın ən sadə, mümkün, faydalı növlərindən biridir. Düzgün qaçmağı necə öyrənmək lazımdır ki, özüvə ziyan vurmayasan, əksinə öz sağlamlığını yüksəldəsən?
Qaçışın nə olduğunu başa düşmək üçün, heç olmasa bir dəfə də olsa özünü divandan durmağa məcbur edib təmiz havada qaçmalısan. Minimum siz hərəkətdən məmnunluq alacaqsınız, unudulmaz azadlıq və uçma hissini duyacaqsınız. Maksimum isə siz öz sağlamlığınızı yüksəldəcəksiniz (tək fiziki sağlamlığı yox).
Qaçış nə ilə xeyirlidir?
Qaçış — hər şeydən əvvəl ürək üçün bir fiziki gərginlikdir. Praktik olaraq onun üçün əks-göstəriş yoxdur (aşağı təsyiqdən başqa), hətta yastıayaq insanlar da düzgün seçilmiş ayaqqabı ilə qaça bilər. Qaçış bütün orqanizmə silkələnmə verir—bu hipertoniyadan, təngənəfəslikdən, zökəmdən ən yaxşı vasitədir. O, həmçinin qan dövranını yaxşılaşdırır və tonusda qalmağa kömək edir. Bundan başqa, qaçış bütün əzələ qruplarını formaya salır: siz qaçarkən yalnız baldır və bud işləmir, həm də qarın, əl, boyun fəaliyyətdə olur. Bununla bərabər fiziki gərginliyin bütün bədənə təsiri çox yumşaqdır. Ümumiyyətlə qaçış düzgün qidalanma ilə birgə arıqlamaq üçün ən yaxşı vasitədir. Lakin qaçışın ən əsas üstünlüyü ondan ibarətdir ki, o stresi götyürmək qabiliyyətinə malikdir. Quşların oxumasına qulaq asaraq parkda və ya stadionda qaçmaq- bu sizin öz seçiminizdir. Hər halda yaxşı qaçışı uçuşla müqayisə etmək olar. O sözün əsl mənasında insana sanki ruh verir, bu da xüsusi ilə meqapolisdə yaşayanlar üçün çox vacibdir.

Nədən başlamalı?
Bir qayda olaraq təzə başlayanların əsas səhfi-həddən çox sürətli başlanğıcdır. Məşqlərə tədricən başlamaq lazımdır və vaxt keçdikcə fiziki yüki müəyyən bir maksimuma çatdırmaq lazımdır. Lakin siz artıq təcrübəli qaçansınızsa, yadda saxlayın: həddindən artıq fiziki gərginlik sağlamlaşdırmır, əksinə orqanizmi dağıdır ki, bu da yaşlaşdıqca nəzərə çarpır. Sizin məqsədiniz dünya rekordu vurmaq deyildir, sağlamlıq və tonusda qalmaqdır, odur ki, asta-asta qaçmaq lazımdır. Məhz bu cür qaçış növü oynaqlar üçün ən təhlükəsızdir. Temp- orta sürətli yerişdən azacıq sürətli olmalıdır. Daha dəqiq müəyyənləışdirmək üçün, nəbzi saymaq lazımdır: onun sayı dəqiqədə 110-120 olmalı, 120-dən çox olmalı deyildir. Başlanğıcda yəqin ki, çətin olacaqdır, ona görə də müntəzəm olaraq yerişə keçin və nəbz bərpa olunduqdan sonra yenidın qaçmağa başlayın. Müntəzəm məşğul olaraq, 10-12 məşqdən sonra siz nəbzin sayını dəqiqədə 110-120 səviyyəsində saxlaya bilərsiniz ki, bu da sizin nail olmaq istədiyinizdir.

Fiziki yükü necə bölüşdürməli?
Küçəyə çıxan kimi, dərhal qaçmaq lazım deyildir. 3-5 dəqiqə oynaqları hazırlamaq üçün qızışdırıcı hərəkətlər etmək lazımdır. Bunun üçün sadə gimnastika hərəkətləri etmək kifayətdir. Qaçışın özünü müxtılif etmək olar, məsələn vaxtaşırı olaraq 200 metr məsafəyə sürətlə qaçın. Axırıncı 50 metr məsafədə sürəti tədricən azaldın və tənəffüsü bərpa etmək üçün müəyyən müddət yeriyin. Bundan sonra əzələlərin boşalması üçün 3-5 təmrin edin. Ürək üçün olan fiziki yükə, güc hərəkətləri əlavə etmək üçün, qaçışdan sonra dartınma, oturub-durma, əllə yerə sıxılma, pres hərəkətləri etmək lazımdır. Qaçış sizin oynaq və bağlarınızı elə bu hərəkətlər üçün hazırlayır. Bundan başqa müxtəliflik üçün qaçışı velosipedlə növbələşdirə bilərsiniz.

Nə vaxt və nə qədər qaçmalı?
Bu məsələdə orqanizmə diqqət vermək lazımdır və qaçışın müddətini tədricən 10-15 dəqiqədən 30 dəqiqəyə çatdırmaq lazımdır ki, bu da mükəmməl qaçış üçün kifayətdir. Qızışdırıcı hərəkətlərə 3-5 dəqiqə kifayətdir. Əgər siz qaçışı problemli nahiyələr üçün güc hərəkətləri ilə birgə edəcəksınızsə, ümumi vaxt 1 saat təçkil edəcəkdir.

Qaçış qrafikini hər kəs özü seçir, lakin ümumiyyətlə, həftədə 2-3 dəfə kifayətdir. Əgər çox qaçmaq istəyirsinizsə, günaşırı qaçış mümkündür, lakin ondan artıq olmaz: çünki sizin əzələlərinizə bərpa olunmaq üçün vaxt lazımdır.

Daha bir nüans-qaçış üçün hansı vaxtı seçmək lazımdır: səhəri və ya axşamı? Bu məsələni qaçış həvəskarları çox coşqun müzakirə edirlər. Belə bir fikir vardır ki, səhər qaçmaq ziyanlıdır və bu fikrin müəyyən əsasları vardır: belə ki, orqanizm tam oyanmayıbsa və yaxşı istirahət etməyibsə, qaçış da sözsüz ki, orqanizm üçün bir gərginlikdir. Lakin siz əgər yaxşı yatıb istirahət etmisinizsə və özunüzü qızışdırıcı hərəkətlərlə qaçışa yaxçı hazırlamısınızsa, səhər qaçış üçün ən əlverişli vaxtdır.

Ayaqqabı və paltarı necə seçməli?
Maqazinlərdə krassovkaların çox böyük seçimi olduğu üçün asanlıqla çaşmaq olar. Qaçış ayaqqabıları daha möhkəmliyi, qalın altlığı və güclü amartizassiyası ilə fərqlənir. Qaçış krassovkalarının seçimi sizin qaçdığınmız yerin örtüyündən asılıdır. Bərk örtük olan asfaltda qaçmaq sizin oynaqlarınız üçün çox ziyanlıdır: onlar çox güclü zərbələrə məruz qalır və tezliklə “sürtülüb yeyilirlər”. Vaxt keçdikcə sizin orqanizmanız sanki dağılır. Əgər hər-halda asfaltda qaçmağı qərara almısınızsa, onda mütləq qalın altlıqlı ayaqqabı seçin. Stadionda rezin örtük, ot, qum, yumşaq torpaq tamamilə imkan verir ki, nazik altlıqlı ayaqqabı geyinəsiniz. Paltara gəldikdə isə ən əsası odur ki, qışda soyuqdan qorxmayasınız. Ilin ən soyuq vaxtında belə tamamilə pambıq idman paltarı və baş geyimi ilə kifayətlənmək olar. Arıqlamaq üçün qaçanlar isə isti geyinməlidirlər: yaxşı nəticə alınması üçün onlar çox tərləməlidirlər.

Necə düzgün nəfəs almalı və qidalanmalı?
Qaçış zamanı çalışmaq lazımdır ki, əzələləri boşalmış saxlayasan və hər-hansı bir tənəffüs ritmini gözləməyəsən. Əksinə ritm özü gəlməlidir və sən onu pozmalı deyilsən.

Qidalanmaya gəldikdə isə, qaçışla əlaqədar iştaha güclənir. Ona görə də, ilk vaxtlar bir az çətin olacaqdır, xüsusi ilə də arıqlamaq istəyənlər üçün-qidalanmağa daha ciddi nəzarət etmək lazım gələcəkdir. Amma elə adamlar var ki, müntəzəm qaçışa başladıqdan sonra, əksinə, onların iştahası mötədil olur.

Qaçışdan 30 dəqiqə qabaq yemək olar, lakin yümək yüngül və yaxşı olar kı, meyvə-tərəvəzdən ibarət olsun. Əgər siz möhkəm yemisinizsə, ən azı bir saat gözləməlisiniz. Məşqdən dərhal sonra yeməyə başlamaq olar.

Hər bir insan gec və ya tez özünə belə bir sual verir – cavanlığımı necə qoruyum? Bu suala cavabı psixoloq və dietoloqlardan ibarət həkimlər qrupu tapıb. Onların ixtira etdikləri 10 məsləhətdən ibarət cavanlıq resepti özündə saglam həyat tərzini əks etdirir. Həkimlər əmindirlər ki, deyilən məsləhətlərə əməl etməklə qocalmanı dayandırmaq, ömrü isə xeyli uzatmaq mümkündür. Resept əsasında aparılan təcrübələr onu da göstərib ki, qaydalara riayət edən insanlar yaşından asılı olmayaraq özünü həm də gümrah və enerjili hiss edə bilər.

1-ci məsləhət: Çox yeməyin

Qəbul edilmiş gündəlik 2500 kalori əvəzinə 1500 kalori ilə kecinməyə calışın. Bununla siz huceyrələrinizə düşən yükü 50 faizə qədər azaltmış və onların aktivliyini təmin etmiş olarsınız. Çünki nə qədər yüklənirsə onların yenilənməsi bir o qədər tezləşir (hüceyrələr tezləşdikcə belə demək olarsa onların orqanizmdə təzələnməsi limiti vaxtından əvvəl bitir) bununlada orqanizmin xəstəliklərə və mikroblara qarşı gücü azalır.

2-ci məsləhət: Qida rasionunuz yaşınıza uygun olmalıdır

Məsələn yaşı 30-dan yuxarı olan qadınlar qündəlik qidalarına az miqdarda qara ciyər və qoz ləpəsi daxil etməklə qırışların yaranmasını 10 ilədək ləngidə bilərlər. 40 yaşından yuxarı qadınlar isə daha cox tərkibində betakarotin (yerkökü, yumurta sarısı və sair sarı rəngli qidaların tərkibində olan narıncı-sarı rəngli piqment) olan qidalar qəbul etməlidir. Bu yaşda olan kişilər isə tərkibində selen maddəsi olan pendir və qara ciyər kimi qidalar qəbul etməlidirlər. Xatirladaq ki, selen stressin qarşısını alan ən effektiv maddə hesab olunur. 50 yaşını ötmüs insanların qida rasionunun əsasını isə maqni ilə zəngin ərzaqlar tutmalıdır. Ömrünü yarı etmiş insanların həmçinin balıq və digər dəniz məhsullarından istifadə etməsi də vacibdir. Cünki bu məhsullar ürək-damar xəstəliklərinin qarşısını alır və qanın dövretməsini əngəlləyən səbəbləri aradan qaldırır.

3-cü məsləhət: İş insanın cövhəridir

Ataların yüz illər əvvəl dedikləri bu məsəl günümüzdə elmi təcrübə ilə sübuta yetirilib. Belə ki, tədqiqatlar nəticəsində məlum olub ki, aktiv həyat tərzi sürən insanlarda qocalma və artıq çəki probleminə digərlərinə nisbətən 80 faiz az rast gəlinir. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, orta yaşlarında fiziki işlərlə məşğul olan insanlar yaşları ötdükdə belə formalarını qorumaq üçün bəzi “ağır” işlərlə məşğul olmalıdırlar. Məsələn yer bellemək, odun qırmaq və s. Şəhər yerlərində yaşayanlar isə bu işləri pıyada gəzintilərlə də əvəz edə bilərlər. Bir maraqlı məqamı da diqqətinizə çatdırmaq istərdik: Tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilib ki, dirijorlar, filosaflar, rəssamlar və ruhanilərdə qocalma prosesi daha ləng gedir. Bu isə həmin peşələrin hələ də sirli qalan məqamlarıdır.

4-cü məsləhət: Öz tayını tap

Qocalmanin qarşısını alan ən effektiv vasitələbdən biri də qəribə də olsa sevgi və nəvazişdir. Alimlər müəyyən ediblər ki, sevən insanların orqanizmi endofin maddəsi ifraz edir ki, bu maddəni də qeyri rəsmi olaraq xoşbəxtlik hormonu adlandırırlar. Endofin immun sistemini gucləndirir və insan simasına qeyri-adi xoşbəxtlik cizgiləri qatır. Odur ki, qocalmaq istəməyənlər öz yaxınlarından sevgi və nəvazişlərini əksik etməməli, gündə heç olmasa bir neçə dəfə dillərinə “səni sevirəm” kəlməsini gətirməlidirlər.

5-ci məsıəhət: Əqidənizdə möhkəm olun

Həyatda şüurlu şəkildə yaşayanlar əks qütbdə dayananlara nisbətən daha az depressiya və ruh düşgünlüyü ilə üzləşirlər. Çünki onlar öz yollarını özləri seçirlər və hər hansı bir verərkən onun bütün mənfi və müsbət tərəflərini düşünürlər. Elə bu səbəbdən də hətta ən pis vəziyyətə düşdükdə belə ona əvvəlcədən hazırlıqlı olurlar.

Öz yolu və əqidəsi olmayib həyatın axarı ilə gedənlərdə isə qocalma və depressiya halları daha tez baş verir. Statistika da göstərir ki, intihar hallarının əksər hissəsi məhz bu tip insanların payına düşür.

6-cı məsləhət: Hərəkət həyatdır

Tədqiqatlar nəticəsində sübuta yetirilib ki, gündəlik olaraq 8-10 dəqiqə idmanla məşğul olan insanlarda qocalma daha gec baş verir. Çunki mütəmadi hərəkət etməklə 25-30 yaş arasında orqanizmdə kəsilməli olan boy hormonunun ifrazı müddətini xeyli uzatmaq mümkündür. Bu zaman boyunuz artmasa da inkişaf prosesi ən azı 5 il artıq davam edəcək.

7-ci məsləhət: Sərin otaqda yatın

Beynəlxalq həkimlər qrupunun tapıntılarından biri də yataq otağındakı hərarətin qocalmaya təsiri ilə bağlı olub. Onlar aydınlaşdırıblar ki, 17-18 dərəcə hərarət olan otaqda yatan şəxslərdə qocalma prosesi daha ləng gedir. Alimlər bunun səbəbini mulayim iqlimdə orqanizmdə maddələr mübadiləsinin daha ləng getməsi ilə izah edirlər. Prosesin ləng getməsi isə hüceyrələrin tez qocalmasının və tələf olmasının qarşısını alır. Sərin hava amili həmçinin mülayim iqlimli regionlarda yaşayan insanlara da təsir edir. Belə ki, orta iqlim qurşağinda yaşayan insanlar digər iqlim şəraitində yaşayanlara nisbətən daha gec qocalır və uzunömürlü olurlar.

8-ci məsləhət: Kefinizdən qalmayın

Bəzən həkimlər müəyyən xəstəliklərə meylli olan insanlara hər hansı bir işi görməyi və ya qidanı qəbul etməyi qadağan edirlər. Qəribə də olsa beynəlxalq həkimlər qrupu öz kolleqalarının bu tip tövsiyyələrini də insanı qocaldan insanı qocaldan amillər sırasına daxil edirlər. Onların fikrincə qadağalara rəğmən bəzi vaxtlarda onlardan kənara çıxmaq lazımdır. Çünki qadagalar adətən dadlı və şirin qidalara aid edilir. Və bu zaman insan nəfsi ilə həkim məsləhəti arasında seçim etməli olur – nəfsi şəkdiyi yeməyi istəsə də həkim qadagası onun qarşısını kəsir. Bu qarşıdyrma isə insanda əsəsb, stress və psixoloji gərginlik yaradır. Sözügüdən amillər isə qocalmaya aparan əsas səbəblərdən hesab olunur. Odur ki, bəzən həkimlərin qoyduqları qadağalara rəğmən nəfsinizin də sözünə baxmalısınız. Ancaq bir şərtlə ki, bu adət halını almasın.

9-cu məsləhət: Hisslərinizi gizlətməyin

Özünü daim hər şeydə təqsirli bilmək və həyatın bütün uğursuzlqlarında yalnız özünü günahlandırmaq da qocalmağa və qorxunc xəstəliklərə mübtəla olmağa səbəb olur. Həkimlər belə insanlara bir az “bivec” olmağı, hər şeyi ürəklərinə yaxın buraxmamağı məsləhət görürlər. Psixoloqların fikrincə insan şadlığını və əsəbiliyini biruzə verməlidir. Hisslərini qəlbində boğan insanlar həyatda daim uğursuzluqlf qarşılaşir, sevgilərindən məhrum olur və daim əzilirlər. Bütün bunlar isə son nəticədə onlarda psixika pozğunluğu, ruh düşkünlüyü və stress yaradır.

10-cu məsləhət: Beyninizi məşq etdirin

Adətən zehni işlə məşğul olanların tez qocalmaları haqda fikir söylənilir. Lakin son tədqiqatlar bunun əksini sübut edir. Sən demə əqli insanın qocalmasina və peşə xəstəliklərinə mübtəla olmasına onun hansi işlə məğul olması təsir etmir. Peşə xəstəliklərinin səbəbi isə işə həddən artıq aludə olduqda və ya əmək gigiyenasına əməl etmədikdə yaranır. Odur ki, “zehni iş insanı qocaldir” deyib beyninizi passivləşdirməyin. Həm də zehni iş dedikdə təkcə elmi iş nəzərdə tutulmur. Beyni passiv saxlamamaq üçün dükandan alver edərkən yekun qiyməti hesablamağınız da kifayət edir. Zehni məşğuliyyətin ən sadə yolu ısə krossvord həll etməkdir. Bununla siz həm boş vaxtınızı səmərəli keçirər, həm də özünüzü və beyninizi qocalmaqdan qorumuş olarsınız.